Ontstaan van de Tarot

Het grote mysterie dat ten grondslag ligt aan de Tarot

In juni 2017 ben ik in een opwelling naar de lezing van Raf Knop gegaan, helemaal in Leuven, voor een 2 uur durende lezing. Waarom? Geen idee, want ik was niet van de Tarot van Marseille. Knops wist de Tarot van Marseille spannend en interessant te maken en deed een legging met alleen Grote Arcana tarotkaarten met veel diepgang. Ik was diep onder de indruk.

Knops is erg gecharmeerd van de door Camoin gerestaureerde versie van de Tarot. Gerestaureerd? Hoe dan en waarom, zo vraag ik mij dan gelijk af. Daar kom je niet achter. Camoin noemt zichzelf afstammeling en erfgenaam van de eeuwenoude Tarot van Marseille traditie. Hij zegt dat hij het deck gerestaureerd heeft op basis van oude documenten, door verschillende versies van de Tarot van Marseille te vergelijken en door langdurige meditatie en daardoor het deck weer in zijn oorspronkelijke esoterische glorie heeft hersteld.

Lang geleden, toen ik begon met het bestuderen van de Rider Waite Tarot heb ik me een beetje verdiept in de geschiedenis van de Tarot. Ik wilde weten waar de Tarot vandaan kwam. Lag er een filosofie onder? Moest ik nu moeite gaan doen om de Smaragden Tafel van Hermes te gaan begrijpen, het Egyptisch dodenboek lezen of me verdiepen in de Tempeliers of Katharen? Aan de ene kant maakte zo’n onderliggende filosofie mij eigenlijk helemaal niet uit, maar als zo’n filosofie er is, wil ik wel graag weten welke dat dan is. Ik had even hoop bij Camoin de oplossing van dit grote geheim te kunnen vinden. Helaas bleef het mysterie een mysterie.

De Pausin lost het Tarot Mysterie op

Ondertussen ben ik wel de Grote Aracana kaarten van de Tarot van Marseille gaan bestuderen. De Dwaas verliep vlotjes. De Magiër ook. De Hogepriesteres ging niet zo vlotjes. Dat duurde en duurde maar. Het idee van een Pausin in de Tarot en de door anderen aangedragen verklaringen, riepen bij mij alleen maar steeds meer vragen op.

visconti sforza tarot marseille pausin hogepriesteres
Visconti-Sforza Tarot, Pausin

Het is grappig dat de tweede kaart van de Grote Arcana, of we haar nu Hogepriesteres of Pausin noemen, te maken heeft met mysteriën en uiteindelijk voor mij het mysterie van de Tarot heeft opgelost! Om haar te begrijpen voelde ik me geroepen om eens serieus naar het ontstaan van de tarot te gaan kijken. Dit blogbericht is daarvan het resultaat.

Het ontstaan van de Tarot in het kort

De Tarot is ontstaan in twee delen. Vanuit China en via de Arabische wereld kwam het standaard kaartspel naar Europa. De Grote Arcana is ontstaan in Italië. Dit zijn extra kaarten die aan het gewone kaartspel zijn toegevoegd om als troeven te dienen voor het spelen van bridge-achtige spellen.

Nadat een deck met triomfen was bedacht en enigszins was uitgekristalliseerd, bleven spellen in Italië regionale verschillen behouden. De kaarten waren op een gegeven (zo rond 1500) wel ongeveer gelijk, maar de volgorde wilde nog wel eens verschillen. Michael J. Hurst vindt dit logisch en noemt dat het “civic pride” motive van de verschillende Italiaanse stadstaten. Ik kan me daar goed in vinden. We moeten namelijk niet vergeten dat Italië toen bestond uit een heleboel stadstaten die zich pas in 1861 hebben verenigd in de Italiaanse staat.

In Frankrijk was dat anders. Kaarten werden op verschillende plekken gedrukt met houtblokken voor heel het land en dus kregen we een eenheid, een soort standaard. Geen groot mysterie. Die standaard was er niet zomaar opeens. Daar ging een ontwikkeling aan vooraf, en die zal ik hieronder schetsen.

Er is niet veel aan geschiedkundige bronnen, maar wat er is, is wel handig om te weten voor het bestuderen van de Tarot. Want de Tarot bestond niet zomaar ineens omdat iemand bedacht dat het een goed idee zou zijn om een bepaalde leer of geheime kennis te verbergen in een spel kaarten. Hoe ontstond de tarot dan wel en hoe kan het dat de Tarot als een waardevol instrument wordt gezien zonder eraan ten grondslag liggend groot mysterie? Daarvoor duiken we de geschiedenis in. En dat is superleuk. Echt waar.

Het kaartspel zet voet aan wal in Europa zo rond 1365

In den beginne was er het kaartspel van 4 series kaarten genummerd van 1 t/m 10 en een aantal hofkaarten, Dit spel vond zijn weg via handelsroute naar Noord-Italië. Ik kan me gemakkelijk voorstellen dat scheepsbemanningen in den vreemde (buiten Europa) leerden kaarten en dat met veel plezier deden op lange zeereizen. Eenmaal terug in Europa, gingen ze in de havenkroegen door met kaarten en omdat kaarten onwijs verslavend kan zijn en de tv nog niet was uitgevonden, verspreidde dit tijdverdrijf zich al snel over heel Europa. Mogelijk was kaarten ongeveer in dezelfde periode in Spanje ook al bekend en daar aangekomen via Noord-Afrika, maar omdat soort kleinigheden gaan we ons niet druk maken. De Spanjaarden konden misschien kaarten als de beste, maar dat deden ze zonder extra troefkaarten.

Eerste troefkaarten, ca. 1425

Nu hebben we in die tijd een Hertog van Milaan, Filippo Maria Visconti (1392 – 1447), die ook wel van een spelletje hield. Het nadeel van het kaartspel was dat het eigenlijk een ‘dom’ spelletje was, zo vond Filippo, en dat het vaak gepaard ging met gokken en dronkenschap. Allemaal nogal zondig en geen gepast tijdverdrijf voor een illuster persoon als Filippo Maria Visconti, waarschijnlijk de rijkste man in Italië toentertijd.

Filippo Maria Visconti

Maar ja, dan ben je zo’n rechtschapen mens en je wilt toch gewoon lekker kaarten. Wat doe je dan? Dan laat je je eigen deck maken met eigen symbolen, aangepast naar vogels en deugden en je voegt er nog een aantal Griekse goden en godinnen (16 totaal) aan toe als troefkaarten. Dan kun je lekker kaarten en tegelijkertijd een boom opzetten over serieuze onderwerpen. Briljant! Dit deck waarvan alle kaarten verloren zijn, maar waar we dan wel weer een beschrijving hebben, noemen we het Michelino deck omdat het geschilderd is door Michelino da Besozzo, een groot schilder in die tijd. Heel spijtig dat er geen kaart van over is, maar wel fijn om een beschrijving te hebben, want zo kennen we ook de intentie van Filippo voor dit deck.

Dit Michelino deck dateren we rond 1425, het geboorte jaar van Bianca Maria Visconti, dochter van Filippo. Dit was ook het jaar dat Filippo, vanwege de blijdschap rond de geboorte van zijn dochter een Trionfo organiseerde in Milaan, een soort carnavalsoptocht om de heugelijke gebeurtenis te vieren.

Trionfi

Het interessante van een Trionfo is dat het kleine taferelen zijn waarbij iedere volgende de voorgaande overtroeft. Trionfi werden niet dagelijks gehouden, maar waren voor mensen in die tijd niet iets onbekends en ze wisten hoe die te ‘lezen’.

Dit ligt ook mooi in de lijn van het gedicht van Petrarca (1304 –1374): I Trionfi. In dit gedicht bezingt hij zijn liefde voor Laura, die al getrouwd was en hem afwees. In het eerste deel bezingt hij zijn liefde voor Laura (de triomf van de liefde) gevolgd door de triomfen van de kuisheid, de dood, roem, tijd en de eeuwigheid.

Petrarca is belangrijk, niet alleen door het gedicht I Trionfi maar ook omdat hij de vader van het humanisme wordt genoemd. Er is natuurlijk door verschillende onderzoekers (horden onderzoekers) gekeken naar raakvlakken tussen Petrarca’s triomfen en de tarot triomfen. Die zijn er wel, maar niet voldoende om te zeggen dat de Tarot is gebaseerd op Petrarca’s I Trionfi.

Ik vind wel dat I Trionfi interessant is om een beeld te krijgen van hoe men dacht in die tijd en vooral hoe abstracte begrippen als liefde, de dood en roem in beeld werden omgezet en hoe zo’n optocht eruitgezien zou kunnen hebben.

Dit zijn geschilderde panelen van ca 1450: liefde, kuisheid en de dood. Er zijn er veel meer, maar deze vind ik erg mooi en kan ik ook nog een beetje volgen. Eenhoorns en maagdelijkheid (middelste paneel), lijkt mij een inkoppertje voor kuisheid (chastity).

Meer geschilderde weergaven van Petrarca’s Trionfi kun je hier bekijken.

Bianca Maria Visconti (1425 – 1486)

Het moge duidelijk zijn dat de troeven in het kaartspel van Filippo Maria Visconti niets te maken hadden met middeleeuwse trionfi. Wat niet wegneemt dat de Griekse goden ook konden duiden op soortgelijke concepten.

Filippo had natuurlijk stiekem wel op een zoon en opvolger gehoopt, maar heeft zijn dochter Bianca een uitstekende brede opvoeding gegeven. Zij kon lezen, schrijven, rekenen, leerde vreemde talen en was bekend met klassieke mythologie en filosofen, maar ook met het moderne humanistische gedachtegoed. Filippo en Bianca hielden beide van paardrijden en jagen.

Dat humanisme is belangrijk, want eeuwenlang werden vrouwen gezien als het zwakke geslacht en dit had niet te maken met spierkracht, maar vooral met hersenkracht. Een vrouw kon niet zelfstandig nadenken. Zij had daarom leiding van vader of echtgenoot nodig. De Renaissance humanisten dachten daar anders over. Ook vonden de Renaissance humanisten dat scholing voor iedereen belangrijks was, want dan konden mensen kennisnemen van allerlei zaken en vooral ook van de deugden, waardoor ze betere burgers zouden worden en dat kwam de hele samenleving ten goede.

Bianca Maria Visconti, geportretteerd door haar lievelingsschilder: Bonifacio Bembo

Deze opvoeding stelde Bianca in staat om zelf over zaken na te denken, een mening te vormen, die te onderbouwen en uit te spreken. Nadat ze getrouwd was met Francesco Sforza, die 24 jaar ouder was dan zij, was ze goed in staat om de stadstaat Milaan te leiden, wanneer haar man elders aan het vechten was. Wat steeds naar boven komt als je leest over Bianca is dat ze geroemd wordt om haar compassie. Ze zorgde voor armen, mishandelde vrouwen en ze liet het ziekenhuis Ospedale Maggiore bouwen.

Ospedale Maggiore, Milaan
Ospedale Maggiore, Milaan

Cary Yale Visconti Tarot, ca 1441

Uiteraard leerde Bianca het kaarten van haar vader en in 1441 toen ze langere tijd bij de familie d’Este in Ferrara verbleef, heeft ze waarschijnlijk over dit kaartspel verteld en kwam de familie d’Este met een eigen variant dat we nu (misschien) kennen als de Cary Yale Visconti Tarot.

Bianca Maria Visconti aan het kaarten
Bianca Maria Visconti aan het kaarten

Het spel is gebaseerd op het ‘gewone’ kaartspel van die tijd waarbij de traditionele symbolen (munten, kelken, zwaarden en staven) gehandhaafd waren. Wel werd het aantal hofkaarten uitgebreid van 4 naar 6. Er werden zowel een vrouwelijke ridder als een vrouwelijke page toegevoegd. Van de toegevoegde troefkaarten zijn er 11 bewaard gebleven. Te weten: Keizerin, Keizer, Geliefden, Zegewagen, Kracht, De Dood, Het Oordeel, Roem, Hoop, (naasten)Liefde en Geloof. Dat zijn 11 troefkaarten van misschien 14 troefkaarten.

Van links boven naar rechtsonder: Keizerin, Keizer, Geliefden, Zegewagen, Kracht, De Dood, Het Oordeel, De Wereld, Geloof, Hoop en Liefde (Caritas).

Er is niets bekend over de ontbrekende troefkaarten. Wat ik vaak zie is dat er achterstevoren wordt geredeneerd. We hebben vandaag de dag 22 Grote Arcana kaarten. Van het Gary Yale deck hebben we er 11, dus er ontbreken er 11. Dat lijkt mij de omgekeerde wereld. Het spel was nog in ontwikkeling en onderhevig aan persoonlijke voorkeuren. Je kon er instoppen en van maken wat je wilde.

Misschien bestond dit deck wel uit een lijstje van wat Bianca en de twee dochters d’Este belangrijk vonden in een man. Hij moest de theologische deugden geloof, hoop en liefde hoog in het vaandel hebben. Krachtig zijn, goed kunnen oordelen om de zegen en roem binnen te halen waar de meiden van droomden. Bijvoorbeeld Keizerin worden van Heilige Roomse Rijk. Ik bedoel maar, we hebben hier misschien te maken met een meisjesdroom, door drie jonge meiden vertaald in een kaartspel op een regenachtige dag in Ferrara. Pa d’Este was rijk genoeg om het deck voor de meisjes te laten schilderen.

Ik zeg niet dat dit zo is, maar wel dat we niet achteruit kunnen redeneren en zeggen dat een deck 22 troefkaarten moet hebben, wanneer er geen bewijs is dat zo’n deck al bestond. Wat we wel kunnen doen is kijken wat we daadwerkelijk hebben, en vooral wat er aan geschreven materiaal is. Voor zover ik nu kan achterhalen hebben de troeven niets te maken met geheime genootschappen, maar alles met persoonlijke voorkeuren en kennis van de opdrachtgevers. Ik kan me ook gemakkelijk voorstellen dat de 16 Trionfi van Filippo, die bestond uit Griekse goden, vertaald zijn naar hedendaagse figuren en concepten (hedendaags voor die tijd dan), zodat ook mensen zonder kennis van Griekse goden iets te overdenken hadden terwijl ze aan het kaarten waren.

Ik kan me ook goed voorstellen dat dit deck inderdaad maar 14 troefkaarten bezat. In dat geval zou ik zeggen dat de 3 ontbrekende kaarten de drie ontbrekende kardinale deugden zijn. Immers, de drie theologische deugen (Geloof, Hoop en Liefde) zijn aanwezig. Van de vier kardinale deugden is alleen Kracht aanwezig. Dat wil zeggen er ontbreken er 3! Het lijk mij logisch dat dit spel ook de deugden Gerechtigheid, Voorzichtigheid en Matigheid zou hebben bevat.

Aan de andere kant is het ook mogelijk dat dit spel slechts 11 troeven had! Je zou namelijk in de tarotkaart Het Oordeel de deugd Gerechtigheid kunnen zien. De hoogste vorm van gerechtigheid, namelijk het oordeel van God. In de Keizer kunnen we Prudentia zien. Prudentia (de wijsheid om de juiste beslissingen te nemen) is een deugd waar iedere Keizer (heerser) naar zou moeten streven. Aan de Keizerin kunnen we Matigheid toeschrijven.

Het Visconti Sforza Tarot deck, ca. 1450

Het Visconti Sforza deck is het spel met een Pausin. Hoewel we dat niet met stelligheid zo kunnen zeggen, want er staan geen namen op de kaarten. Anderzijds is het feit dat de religieuze dame op deze kaart een drievoudige tiara draagt, gelijk aan de paus, wel een soort van aanwijzing dat we in die kaart een vrouwelijke paus zouden kunnen zien.

Het is echter totaal onlogisch om te zeggen dat in de Cary Yale tarot de tarotkaart Pausin vervangen is door de kaart Naastenliefde (en dit wordt heel vaak gezegd). Want er was nog helemaal geen pausin-kaart. Andersom is wel mogelijk. Maar we weten niet of dit juist is. We hebben eigenlijk totaal geen idee, behalve dat op een gegeven moment de grote arcana zich heeft uitgekristalliseerd tot een systeem van 22 triomfen, in een volgorde zoals we die nu kennen van wat we de Tarot van Marseille noemen.

Bewijs dat een tarotspel 22 troeven bevat zo rond 1490

Het Sola Busca Tarot Deck (ca. 1490) zien we als bewijs dat een standaard deck, in ieder geval op dit punt in de geschiedenis bestond uit 4 series van 14 kaarten (10 getalskaarten en 4 hofkaarten) en 22 Grote Arcana kaarten.

Het deck lijkt alleen totaal niet op eerdere decks of latere decks. Het is heel apart, en ik vind het eigenlijk helemaal niet mooi en toch heeft het wel wat.

sola busca tarot grote arcana

Daarnaast is het Sola Busca deck een belangrijk deck omdat alle kaarten van afbeeldingen waren voorzien, ook de kleine arcana, en omdat het één van de inspiratiebronnen voor Pamela Colman Smith was voor het ontwerpen van de Rider Waite Tarot.

Een ander bewijsstuk is een preek van een onbekende monnik, die wordt gedateerd rond 1500. Hierin wordt uitgebreid uit de doeken gedaan hoe duivels dobbelen en het kaarten met trionfi wel niet is, waarbij de troeven in volgorde worden opgesomd. Handig voor ons:

  • 1 El bagatella – De Jongleur
  • 2 Imperatrix: Keizerin
  • 3 Imperator: Keizer
  • 4 La papessa – de Pausin
  • 5 El papa – de Paus
  • 6 La temperantia: Matigheid
  • 7 L’amore: Liefde (geliefden)
  • 8 Lo caro triumphale – zegewagen
  • 9 La fortezza: Kracht
  • 10 La rotta – Rad van Fortuin
  • 11 El gobbo: De Gebochelde
  • 12 Lo impichato: De Gehangene
  • 13 La morte: De Dood
  • 14 El diavolo: De Duivel
  • 15 La sagitta: De pijl
  • 16 La stella: De Ster
  • 17 La luna: De maan
  • 18 El sole: De Zon
  • 19 Lo angelo: De Engel
  • 20 La iusticia: Gerechtigheid
  • 21 El mondo De Wereld
  • 0 El Matto De Dwaas

Kortom, het tarotspel was in ontwikkeling en zo rond 1500 begon het spel erg te lijken op de tarot zoals we die nu kennen.

Ik vind het logisch dat er op een gegeven moment een standaard is ontstaan. De rijken konden zich permitteren om leuke kaarten te gaan zitten bedenken en die te laten schilderen. Het gewone volk kon dat niet betalen. Betaalbare spellen werden gedrukt met houtblokken. Massaproductie dus.

Verder wil je als kaartspeler niet steeds geconfronteerd worden met andere afbeeldingen en volgorden. Je wilt gewoon je vertrouwde deck om mee te kaarten! Dit heeft dus volgens mij niets te maken met geheime genootschappen en/of boodschappen maar alles met commercie.

Chaos en orde

Mijn probleem was vooral dat ik dacht dat er één juiste betekenis, één verklaring voor het bestaan van een Pausin in de tarot zou zijn. Mijn onderzoek naar de geschiedenis heeft mij daarvan genezen.

‘s Avonds las ik de introductie van Yoav Ben-Dov in zijn boek The open reading, voor hij begint aan zijn toelichting op iedere Grote Arcana kaart. En ik vond dat mooi aansluiten op mijn conclusie. Hij merkt op dat iedereen probeert om allerlei systemen te koppelen aan de Tarot (Astrologie, Kabbala enz), die nooit helemaal ‘passen’. Ook willen we graag de juiste volgorde van de Grote Arcana achterhalen om dichter bij het grote geheim te komen dat in de tarot verborgen zou zijn. We willen orde. En vervolgens zegt hij:

“Wetenschappers spreken tegenwoordig over de verschijnselen van het leven als opkomend ‘op de rand van chaos’, een soort tussengebied tussen chaos en orde. De perfecte volgorde wordt uitgedrukt in een solide kristal waar alles goed geordend en vastomlijnd is. Het heeft geen potentieel voor beweging, en dus geen plaats voor leven. De totale chaos wordt uitgedrukt door rook die geen stabiele vorm heeft. Ook hier kan geen leven zijn, omdat elke structuur snel zou verdwijnen. Biologische en sociale levensprocessen vinden plaats ergens tussen het kristal en de rook in. Ze worden gekenmerkt door een zekere mate van orde en stabiliteit, maar ook door creatieve onvoorspelbaarheid en een incidentele ineenstorting van geordende structuren.

De kaarten van de hoofdkleur [grote arcana], die de oneindige complexiteit van het leven uitdrukken en weerspiegelen, kunnen ook worden gezien als een systeem op de rand van chaos. Ze tonen een bepaalde mate van orde en structuur, maar ook chaotische onregelmatigheden en patroonbreuken. Daarom kan het zinloos zijn om naar een ultieme structuur achter deze kaarten te zoeken. Het enige patroon in de kaarten, zijn de kaarten zelf.”

Yoav Ben-Dov

Ik vind dit fantastisch en bevrijdend. Het doet aan de tarot als inzichtgevend systeem namelijk helemaal niets af dat er geen onderliggend groot geheim is, een bepaalde orde of iets dergelijks. Het is juist verrijkend dat dit niet het geval is!

Een tarotkaart heeft genoeg structuur voor houvast, maar ook weer niet zoveel dat er niets bij kan of mag komen.

In die zin past de tarot ook helemaal in het beeld dat ik heb van de Renaissance in Italië dat ontstond uit het afzetten tegen de nogal rigide en vastliggende waarden van het voorgaande tijdperk dat we nu de middeleeuwen noemen. Hierdoor grepen ze terug op filosofieën van de Oude Grieken, maar dit leidde hen tot vernieuwende ideeën over zichzelf, waardoor zich een enorme creatieve bron opende, wat we terugzien in onder andere de architectuur, schilder- en beeldhouwkunst, maar ook aan nieuwe onderwerpen die aan de universiteiten werden gedoceerd.

Zo’n creatieve bron is in ieder van ons aanwezig. De tarot met haar rijke symboliek kan je helpen je eigen bron aan te boren en te onderzoeken en je helpen om je verlangens helder te krijgen en vorm te geven.

Je hoeft dus niet te zoeken naar één betekenis. Dat was ook helemaal niet de bedoeling. Dit blijkt uit het deck van Filippo die er iets deugdelijks van wilde maken, waardoor het kaartspel werd verheven tot een spel waarbij je ondertussen ook je geest kon laten werken en over het leven na kon denken.

Dit was heel gebruikelijk in die tijd. Kunstenaars (schilders, beeldhouwers enz) hadden vaak een beschermheer. Opdrachtgever is denk ik een beter woord. Deze meestal adellijke en vooral rijke opdrachtgevers, hadden vaak enkele favoriete schilders en als ze iets geschilderd wilden hebben, een portret van zichzelf bijvoorbeeld, dan gaven ze zo’n opdracht aan een favoriet. Ook wilden men vaak schilderingen voor in het kasteel of paleis en dan werd heel nauwkeurig gespecificeerd wat er op moest komen te staan. Voor mij was dit een eye-opener want ik dacht eigenlijk dat schilders hun muze volgden en dus schilderden waar ze zelf zin in hadden. Ten dele deden ze dat ook. Maar veel werken zijn in opdracht geschilderd naar uiterst precieze specificaties.

In dit kader is het proefschrift Women during the Italian Renaissance: stereotypes vs realities, geschreven door Leslie K. Credit, interessant. Niet alleen leerde ik hieruit veel over dames in de Renaissance maar ook hoe dat opdracht geven aan kunstenaars in zijn werk ging en het waarom van zo’n kunstwerk, vooral als die werd gemaakt voor een studiola.

Credit beschrijft 3 dames die niet passen in het stereotype beeld van de vrouw in de Italiaanse Renaissance. Eén daarvan is Isabella d’Este (1474-1539), markiezin van Mantua. Zij hield van kunst. Dat mocht. Maar deelnemen aan het scheppen van kunst, was weer een andere zaak. En hoe uitte zich dat deelnemen van Isabella? Op pagina 22 kunnen we lezen dat Isabella aan de schilder Perugino de opdracht gaf om een paneel te schilderen voor haar studiolo met als onderwerp het gevecht tussen kuisheid en liefde. Zij droeg niet alleen het onderwerp aan, maar beschreef heel gedetailleerd in maar liefst 53 brieven hoe dat werk eruit moest zien, inclusief achtergrond en zij deed er een schetsje bij.

perugino batle love and chastisy

Het is geen klein schilderijtje, zo van het vrouwtje mocht ook wat. Het is 160 cm bij 191 cm en hangt vandaag de dag in het Louvre.

Het is een complex schilderij met de bedoeling over verschillende thema’s na te denken. Dit past ook in het concept van de studiolo.  Had je gasten dan gingen die overdag met manlief jagen en ‘s avonds, na het diner, kwam iedereen gezellig bijeen in de studiolo om te praten over diepzinnige onderwerpen.

Isabella d’Este geschilderd door Titiaan

Nu werd Isabella pas geboren, nadat Bianca al was overleden. Maar het doet aan het idee van een studiolo niet af. Dit was een gebruik waar Petrarca mee begonnen was. Het was een soort studiekamer, met niet alleen boeken maar ook met kunstvoorwerpen waar je over na kon denken en debatteren over de zin van het leven. Ze dienden als beginpunt voor een filosofische zoektocht naar diepere waarheden. Voor mij sluit dit helemaal aan bij één van de functies van de tarot, zoals dat vanaf het begin de bedoeling was van Filippo Maria Visconti. Een andere is natuurlijk dat je er lekker mee kunt kaarten.

Op mijn oorspronkelijke vraag in welk mysterie ik mij moet verdiepen om de tarot te doorgronden, is het antwoord dus eigenlijk: Allemaal.

Door de Tarot te bestuderen gaat er een wereld voor je open!

De wereld uit de Cary Yale Tarot

Tarotkaarten leren lezen is een kwestie van oefenen. Je kunt dat doen door Tarot Dagkaarten te trekken, Dankbaarheidskaarten, maar ook door bijvoorbeeld een kaart te trekken die je mening verwoordt over het artikel dat je zojuist hebt gelezen.

Trek hier je tarotkaart


Mooie docu over speelkaarten en tarot

De geschiedenis van speelkaarten en Tarot

Item toegevoegd aan winkelwagen.
0 items - 0,00